Waarom is leerlingparticipatie zo belangrijk?
Leerlingen gaan naarmate ze ouder worden steeds meer eigen keuzes maken. De verantwoordelijkheid voor hun (on)gezonde leefstijl ligt steeds minder bij hun ouders, verzorgers en steeds meer bij de leerlingen zelf. Actieve betrokkenheid van de doelgroep is cruciuaal voor de effectiviteit van gezondheidsbevorderende strategieën (Griebler, 2017). Zo weten we ook dat deelname van leerlingen aan gezondheidsbevordering op school relatief sterke effecten heeft. Het heeft een positieve invloed op hun motivatie en de kennis, vaardigheden, competenties en het vertrouwen om gezondheidsproblemen zelf aan te kunnen pakken worden vergroot. Het verandert ook de kijk op gezondheid en het gezondheidsgerelateerd gedrag. Het betrekken van leerlingen bij gezondheidsbevorderende initiatieven op school draagt tot slot bij aan de mate van eigenaarschap.
Leerlingen spelen een rol in alle stappen van de Gezonde School-aanpak
Leerlingen spelen dan ook een rol in alle stappen van de Gezonde School-aanpak: bij het voorbereiden, uitvoeren en evalueren. Wat kunt u in elke fase doen om leerlingen mee te laten doen in Gezonde School?
Zo betrekt u leerlingen bij de voorbereiding
| Actie | Stap in de Gezonde School-aanpak |
|---|---|
| Breng wensen van leerlingen in kaart aan de hand van vragenlijsten of groepsgesprekken | Stap 1: Bepaal de beginsituatie |
| Zorg voor een vast aanspreekpunt, meestal de coördinator. Laat deze een of meerdere leerlingen bij de werkgroep betrekken | Stap 2: Zorg voor een aanspreekpunt |
| Betrek leerlingen bij de keuze voor een thema en het opstellen van doelen | Stap 3: Kies een thema en doelen |
Tips: Hoe laat u leerlingen meedenken?
Leerlingen weten hoe andere leerlingen denken, wat voor hen belangrijk is en wat er in hun leefwereld speelt. Benut hun deskundigheid tijdens de voorbereiding door ze te laten meedenken over uw plannen:
- Enthousiasme kan aanstekelijk werken. Begin met een groepje gemotiveerde leerlingen, die geleidelijk andere leerlingen inspireren en overtuigen om mee te doen. Maak bijvoorbeeld een 'Wall of Fame', waar leerlingen foto's van gezonde lunches ophangen.
- Beperk uw aandacht niet tot de leerlingen die deel uitmaken van de werkgroep. Stel bijvoorbeeld een leerlingenpanel samen om ideeën te verzamelen of houd een peiling onder alle leerlingen. Zorg ook voor een laagdrempelige ideeënbus waar leerlingen suggesties voor thema's of activiteiten kunnen achterlaten.
- Heb ook aandacht voor leerlingen die minder zichtbaar zijn of vanwege een taalbarrière minder snel van zich laten horen.
Zo betrekt u leerlingen bij de uitvoering
| Actie | Stap in de Gezonde School-aanpak |
|---|---|
| Informeer leerlingen over de doelen en de resultaten die de school wil behalen en laat hen meedenken over hoe daar te komen | Stap 4: Maak een plan |
| Laat leerlingen tussentijds weten met welke activiteiten de school bezig is en welke nog komen. Bespreek met leerlingen wat goed gaat en wat beter kan. Gebruik de leerpunten om bij te sturen | Stap 5: Voer het plan uit |
Tips: Hoe houdt u leerlingen betrokken, ook buiten schooltijd?
Maak leerlingen bewust van de belangrijke rol die zij ook buiten schooltijd hebben om hun eigen gezonde leefstijl te stimuleren:
- Adviseer leerlingen om met hun ouders of verzorgers afspraken te maken over gezond gedrag en beredeneer gezamenlijk waarom jullie bepaalde afspraken maken. Zo is er een grotere kans dat leerlingen zich aan afspraken houden op school en thuis.
- Het is belangrijk dat leerlingen ook thuis met hun ouders of verzorgers praten over de gezondheidsthema's die op school worden behandeld. Zo kunnen ouders de leerlingen ondersteunen en motiveren.
- Leerlingen maken nog niet volledig bewuste keuzes, vooral op jongere leeftijd nog niet. Het goede voorbeeld geven kan door een leerkracht of ouder maar zeker ook door medeleerlingen zelf. Peer-influencers zijn erg sterk in het (positief) beïnvloeden van onbewust het gedrag van (mede)leerlingen.
Zo betrekt u leerlingen bij de evaluatie
| Actie | Stap in de Gezonde School-aanpak |
|---|---|
| Vraag leerlingen hoe zij de Gezonde School-aanpak hebben ervaren en vertel hen wat de school bereikt heeft. Vier met leerlingen bijvoorbeeld de uitreiking van het vignet | Stap 6: Kijk terug en blik vooruit |
Tips om de aandacht van leerlingen vast te houden
Activiteiten die langer duren zijn effectiever voor het veranderen van gedrag. Het is daarom belangrijk dat leerlingen niet alleen (gemotiveerd) meedoen bij een eenmalige activiteit maar langere tijd betrokken blijven bij Gezonde School-activiteiten:
- Breng regelmatig onder de aandacht welk beleid de school voert op het gebied van gezondheid en het stimuleren van een gezonde leefstijl bij leerlingen.
- Ga regelmatig het gesprek aan met leerlingen via verschillende kanalen, zoals een inspiratiebijeenkomst, de website van uw school, de schoolgids of sociale media zoals Facebook, YouTube of Twitter. Door verschillende kanalen te kiezen, bereikt u alle leerlingen.
- Maak heldere afspraken over de verantwoordelijkheden, de stappen die u volgt en de plek van leerlingen in het overleg over Gezonde School. Leg de afspraken duidelijk vast en kom er in de loop van het schooljaar op vaste momenten op terug.