Wat houdt dit project in?

In dit project is een format ontwikkeld voor de JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg) intake van kinderen die kortgeleden naar Nederland gekomen zijn. Kinderen van vluchtelingen en arbeidsmigranten. De JGZ krijgt deze kinderen daardoor eerder en meer op maat in beeld. Zo is er sneller adequate zorg in samenwerking met de school. De vernieuwde intake gebeurde bij Poolse kinderen in Noord Limburg.

In Noord-Limburg wonen veel arbeidsmigranten uit Polen. Er zijn zorgen over de gezondheid van de Poolse kinderen en jongeren. Afhankelijk van de leeftijd van de kinderen en hoe snel ze zich inschrijven bij de gemeente kan het soms lang duren voordat ze preventief door een verpleegkundige of arts worden gezien

De volgende activiteiten zijn ondernomen:

• De verbinding tussen de school en de JGZ is verstevigd. De school meldt nieuwkomers die zich inschrijven aan bij de GGD Gemeentelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke gezondheidsdienst).
• 20 kinderen zijn opgeroepen door de JGZ voor een uitgebreide gezondheidscheck op de school inclusief tolk. Deze check sloot aan op de reguliere JGZ systematiek.
• De GGD gaf gezondheidslessen op de scholen waar deze kinderen zaten (10 op de basisschool en 10 op het voortgezet onderwijs).
• Hier zijn de ouders uitgenodigd voor een speciale ouderavond over het thema gezondheid.

Doelgroep

• Kinderen van nieuwkomersgezinnen in Nederland.
• In dit pilotproject ging het om Poolse kinderen.

Voor wie is dit project interessant?

• U bent lid van de directie en/of betrokken bij het schoolgezondheidsbeleid en wil graag specifiek aandacht schenken aan kinderen van nieuwkomers, door (nog) intensiever samen te werken met de JGZ. Dit project droeg bij een betere gezondheid van de kinderen en stimuleerde een positief contact met de ouders.
• U bent zorgcoördinator en/of lid van een zorgteam en wil graag samenwerken met de JGZ om kinderen van nieuwkomers de aandacht en zorg te bieden die nodig is en op prijs wordt gesteld. Dit project versterkte het zorgnetwerk rondom nieuwkomerskinderen. Een tolk bleek essentieel voor goed contact met de kinderen en de ouders.
• U bent leerkracht, docent of mentor en denkt dat nieuwkomerskinderen in uw klas baat hebben bij een voortijdig preventief consult van de JGZ. Het project hielp kinderen beter in hun vel te zitten en versterkte de verbinding tussen hun ouders en de JGZ.

Materialen om te gebruiken

Er zijn alleen materialen beschikbaar voor JGZ - medewerkers. Deze staan op een besloten gedeelte van GGD kennisnet. Overleg met uw JGZ-contactpersoon welke materialen jullie kunnen gebruiken.  

Hoe zijn ouders en leerlingen betrokken?

Er waren 19 ouders op de ouderbijeenkomsten aanwezig. Deze gingen over opvoeden en opgroeien in een ander land en de organisatie van de zorg en preventie voor kinderen. De ouders vonden dit zinvol en wilden graag een vervolg. Ze wilden zelf ook helpen bij de werving van andere ouders. Bij hun komst naar Nederland lag de focus volledig op arbeid en onderdak, en daarmee niet op school en zorg. Lees de ervaringen van ouders over deze bijeenkomsten.

In totaal volgden 62 kinderen de speciale gezondheidslessen.

Zowel individueel als collectief kijken naar gezondheid: goed schoolbeleid

• De JGZ bekijkt alle leerlingen individueel maar kan u ook adviseren over collectieve maatregelen.
• In dit geval bleek overgewicht en inactiviteit veel voor te komen. Een school bood daarom sportklassen aan na schooltijd. Alle Poolse jongeren deden hieraan mee.

Leerervaringen en tips

Rond de intake van kinderen van nieuwkomers:

• Zorg voor een uitnodigingsbrief in zeer eenvoudige taal, en geef in de eigen taal (Pools in dit geval) extra uitleg over de JGZ in Nederland. In dat geval werkt schriftelijk uitnodigen prima, zeker als de brief door de leerkracht wordt meegegeven.
• Doe de intake op school. Op huisbezoek gaan kan ook, maar kost meer tijd.
• Maak duidelijk dat de intake op school GRATIS is!
• Onderzoek vooraf de beschikbaarheid van documenten in de eigen taal. Rond vaccinaties is er wel een RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)-folder ‘Bescherm uw kind tegen infectieziekten’ voor Somalische ouders, maar (nog) niet voor Poolse.
• Werk met live tolken. Een regionaal werkende tolk heeft grote meerwaarde. Zeker wanneer deze al bekend is met de ouders en een bredere “brugfunctie” kan vervullen. In dit project hielp de tolk met het uitnodigen van ouders voor de informatieavond. Dit vergemakkelijkte het contact aanzienlijk in geval van medische en psychosociale klachten.
• Gebruik bij de intake niet de SDQ (een screeningslijst voor psychosociale  klachten), ook niet als deze in de eigen taal is. De ingevulde lijsten strookten niet met de inschatting van de JGZ professional. Het lijkt erop dat er een sterke neiging bestaat om sociaal wenselijk te antwoorden. Het wordt meer ervaren als een overhoring hoe het in Nederland “hoort” dan als een instrument om daadwerkelijk te rapporteren hoe het met hun kinderen gaat.
• Houd rekening met 1,5 uur voor de intake, inclusief de administratieve afhandeling ervan.
• Maak duidelijk dat de intake vertrouwelijk is, en dat vervolgactie en/of terugkoppeling naar de school alleen plaatsvindt in overleg met de ouders/jongeren.

Rond de leefstijllessen:

• Poolse jongeren suggereren zelf veel te weten op het terrein van relaties en seksualiteit en alcohol. Dat blijkt in de praktijk tegen te vallen. Doe daarom eerst een kennisquiz.
• Zij hebben in vergelijking met asielzoekers-jeugd bij deze lessen minder motivatie en hebben moeite om geconcentreerd te blijven. Ze lijken volgens de verpleegkundigen in hun gedrag veel meer dan andere nieuwkomers op Nederlandse pubers. Dat heeft consequenties voor het programma en de didactiek. Onderdelen moeten kort zijn en qua vorm en inhoud aansprekend.
• Het lijkt geen meerwaarde te hebben om deze les alleen met Poolse leerlingen te doen. Een gemengde groep met andere nieuwkomers werkt vermoedelijk beter. Dan kan worden geprofiteerd van ervaringen in andere culturen.
• Onderwerpen als gezond ontbijt, energy drinks en gamen dienen nog beter uitgewerkt te worden. Het zijn wel onderwerpen die voor deze jongeren belangrijk zijn om te bespreken.

Rond de ouderbijeenkomsten:

• Ook hier is een tolk cruciaal.
• Creëer een sfeer waarin JGZ medewerkers deze vaak onzekere ouders vertrouwen en zelfvertrouwen geven
• Niet alleen informatie geven, maar vooral in gesprek gaan over wat ouders vinden en denken.

Dit project ook op uw school?

• Overleg met het team of zij de noodzaak van meer aandacht voor gezondheid of leefstijl van de leerlingen belangrijk vinden.
• Stem af met uw eigen GGD/JGZ contact persoon en bespreek samen de mogelijkheden. U moet het vertrouwen hebben dat uw leerlingen – nadat deze door de school bij de JGZ worden aangemeld -  er baat bij zullen hebben.
• In dit project stelden de scholen hun locatie beschikbaar voor het houden van de (extra) intake door de JGZ, de leefstijllessen en de ouderbijeenkomsten. Daarnaast organiseerde één van de scholen extra sportklassen.

Lees meer over het project.

Scholen die meededen en contactpersonen