Scholen spelen een belangrijke rol bij mediawijsheid. Door op de basisschool een lesprogramma te bieden over bewust, veilig en positief gebruik van digitale media, worden kinderen mediawijs.

Wat kunt u doen?

Neem mediawijsheid op in het lesprogramma. U vindt een verzameling lessen op Medialessen.wikiwijs.nl voor iedereen in het onderwijs die aan de slag wil met mediawijsheid. Gemaakt door diverse organisaties, over uiteenlopende onderwerpen.

Verbinding met Sociaal-emotionele ontwikkeling

De basisschool kan werken aan de online weerbaarheid van kinderen. Bijvoorbeeld door te praten met kinderen over hun online ervaringen en afspraken te maken over hoe (sociale) media worden gebruikt. Er zijn verschillende lespakketten beschikbaar voor basisscholen die werk willen maken van digitaal pesten.

Tip

De les WhatsHappy maakt de problemen met chatten bespreekbaar en daagt leerlingen uit om afspraken te maken over hoe ze online fatsoenlijk met elkaar omgaan.

Voorbeeld: Inspiratieboek Sociale media op de basisschool

Hoe zet je sociale media met succes in op school? In dit boek sociale media op de basisschool geven 19 Nederlanders en 2 Vlamingen antwoord op die vraag.

Voorbeeld: Draaiboek WijSOnline voor speciaal onderwijs 

De digitale wereld biedt steeds meer mogelijkheden voor ondersteuning, contact en oefening van schoolse en niet-schoolse vaardigheden. Ook voor leerlingen binnen het (voortgezet) speciaal onderwijs. En misschien wel: juist voor leerlingen binnen het (v)so. Dit draaiboek WijSOnline geeft u tips en aandachtspunten.  

Voorbeeld: lesidee let the twittergames begin! 

Koen Steeman is leerkracht groep 7 op basisschool ‘t Startblok in Cuijk. Hij experimenteert in zijn klas met de mogelijkheden van sociale media. Zo heeft hij de twitterquiz bedacht! Laat leerlingen hun tablets & telefoons meenemen. Regel eventueel laptops voor leerlingen die dit niet hebben. De kinderen worden in groepjes verdeeld en krijgen vragen via de klassentwitter (in dit geval via @Startblokgroep7). Lees meer over de twitterquiz

De grens tussen school en thuis is online niet meer te trekken. Gesprekken die in de klas beginnen, gaan verder op WhatsApp. En een pesterij die op internet begint, stopt niet bij de schooldeur. Ouders en school kunnen elkaar helpen en versterken in de mediaopvoeding door het maken van afspraken en het stellen van grenzen.

Wat kunt u doen op school?

• Wees helder in wat de school zelf al doet met sociale media. Zit uw school op Twitter of op Facebook?  Heeft u daar regels voor en is iedereen daarvan op de hoogte?
• Geef als leerkracht zelf het goede voorbeeld door uw mobiel in uw tas te laten tijdens de lessen
• Deel het beleid, de regels en de maatregels met de ouders.

Sociale omgeving

Mediawijsheid houdt veel ouders bezig. Ze zullen hierover graag informatie uitwisselen en tips krijgen van andere ouders en ervaringsdeskundigen. Betrek de ouders daarom bij een ouderavond over sociale media. Onderwerpen die op die avond aan bod kunnen komen zijn de adviezen t.a.v. mediawijsheid:

• Beperk de totale schermtijd tot minder dan twee uur per dag buiten schooltijd.
• Geen tv/smartphone op de slaapkamer.
• Staak beeldschermgebruik minimaal één uur voor het slapen gaan.
• Praat over wat je kind op internet doet en wat hij/zij daar van vindt.
• Stel mediaregels op in het gezin.
• Bekijk als ouder je eigen mediagebruik kritisch.

Handige sites voor ouders

• WIJS de online wereld in
• Mijnkindonline.nl mijn Kind Online is een website over jeugd en (digitale) media.
• Opvoeden.nl, stichting opvoeden geeft opvoedinformatie aan ouders.
• De website Mediaopvoeding.nl  geeft informatie over hoe ouders kinderen kunnen opvoeden om bewust en selectief met media-aanbod om te gaan.
• Kijkwijzer.nl  waarschuwt ouders en opvoeders tot welke leeftijd een televisieprogramma of film schadelijk kan zijn voor kinderen.

Wat kunt u als school doen?

Kinderen vergroten hun internetvaardigheden in de eerste plaats door al doende online ervaring op te bouwen.

• Leerkrachten kunnen kinderen helpen door de positieve kanten en de risico’s te benoemen en te bespreken.
• Positief gebruik is bijvoorbeeld het inzetten van sociale media voor een goede doelen-actie (externe link) of het maken en publiceren van klassenfilmpjes voor de Kinderboekenweek op school.

Ook kan er aandacht zijn voor de fysieke gezondheid (bewegen, overgewicht) in relatie tot mediagebruik en de inhoud. Wat doet reclame en andere media-inhoud met je? Denk aan snacks, alcohol in soaps of reclame, de superdunne modellen in shows, de gespierde macho’s in films. Wat vinden kinderen daarvan? Het aangrijpen van nieuwsberichten is een laagdrempelige manier om in gesprek te gaan. In het gesprek kunnen signalen van risicovol of grensoverschrijdend gedrag worden herkend

Digitaal pesten

Bij digitaal pesten of cyberpesten kan het getreiter letterlijk 24 uur per dag, 7 dagen per week doorgaan. Via online media pesten scholieren elkaar door:

• beledigende berichten op sociale media
• misbruik van privégegevens (zoals het stelen van wachtwoorden of het aanmaken van nep-accounts)
• dreigtweets
• het verspreiden van beeldmateriaal (zoals intieme foto's of filmpjes van mishandeling)
• uitsluiting in Whatsappgroepen
• haatcampagnes via sociale media

Er zijn verschillende lespakketten beschikbaar voor basisscholen die werk willen maken van digitaal pesten.

Het formuleren van eigen beleid en regels helpt om mediawijsheid en de visie daarop te verankeren op school. In het ideale geval zijn er duidelijke regels over internet en mediagebruik en mediagedrag op de basisschool. Dit kan bijvoorbeeld in een protocol voor leerlingen en leerkrachten of het schoolplan.

• De school heeft regels over het gebruik van internet: Wanneer, wat wel/niet?
• De school heeft regels t.a.v. cyberpesten en mediagedrag.
• De schoolt stelt privacyregels op m.b.t. internetgebruik.
• De school legt maatregelen vast bij overtreding.
• De school heeft afspraken over het wel of niet meenemen van digitale apparaten naar school en in de klas.
• De school legt vast wat er wel en niet op sociale media over school of leerlingen geplaatst mag worden.
• De school legt vast hoe de controle op naleven van regels is geregeld.